„Gorzkie żale przybywajcie, serca nasze przenikajcie” tymi słowami rozpoczynają się nabożeństwa Gorzkich Żali odprawiane w okresie Wielkiego Postu w kościołach naszego kraju. To piękne nabożeństwo i zbiór pieśni o Męce Pańskiej swoją treścią nawiązują do tradycji pieśni pasyjnych, lamentacji, płaczów i nawiązują strukturalnie do Jutrzni z modlitwy brewiarzowej. Pierwsze Gorzkie Żale zostały uroczyście odprawione 13 marca 1707 roku, pod przewodnictwem oficjała warszawskiego, ks. Stefana Wierzbowskiego, w asyście wizytatora Michała Tarło (CM) w kościele pw. Świętego Krzyża w Warszawie. W tym roku obchodzimy więc 316 rocznicę powstania tego nabożeństwa. Jak podaje s. Ernesta Zielińska (CP) „Treść nabożeństwa opiera się na ewangelicznym opisie męki, jednak bardzo widoczny jest wpływ tekstów ze Starego Testamentu, takich jak Psalm 22 oraz Pieśń o Cierpiącym Słudze Jahwe z Księgi Proroka Izajasza. To na nich zwłaszcza opierają się bardzo plastyczne opisy przeżyć torturowanego Jezusa podczas biczowania, upokorzeń, jakich doznawał od otaczających Go żołnierzy i tłumu, aż do ukrzyżowania.” W naszych kościołach, również w Bazylice Konkatedralnej,  Gorzkie Żale odprawiamy podczas wystawienia Najświętszego Sakramentu. Nabożeństwo Gorzkich Żali składa się z trzech części, w każdą niedzielę Wielkiego Postu odprawiamy jedną część. Każda z nich poprzedzona jest śpiewem tzw. Zachęty (zwanej też Pobudką), po czym następuje wzbudzenie Intencji. Następnie śpiewamy Hymn i dwie pieśni: Lament duszy nad cierpiącym Jezusem i Rozmowa duszy z Matką Bolesną. Na koniec śpiewamy 3 razy: “Któryś za nas cierpiał rany, Jezu Chryste, zmiłuj się nad nami!” Częścią tych nabożeństw jest specjalne kazanie pasyjne, wygłaszane po zakończeniu śpiewu. W tym roku kazania pasyjne w naszej Bazylice głosi kleryk Cezary Słapik, treść tych kazań skupia się wokół siedmiu zdań Jezusa Chrystusa wypowiedzianych na krzyżu. Trudno jest mi wyobrazić sobie dzisiaj Wielki Post bez nabożeństwa Gorzkich żali. Obok Drogi krzyżowej, wrosły one na stałe w czas Wielkiego Postu. Kiedy rozważamy słowa Pana Jezusa z krzyża: „Ojcze, przebacz im, bo nie wiedzą, co czynią”, sami uczymy się przebaczenia. Rozważając postawę św. Weroniki, uczymy się współczucia i pomocy cierpiącym. Nawracający się łotr na krzyżu ukazuje ogrom Bożej łaski i miłosierdzia, również w ostatniej chwili życia. Rozważanie cierpień Pana uczy nas sensu cierpienia, daje moc do niesienia krzyży i przypomina o Jego nieskończonej miłości. Zapraszam serdecznie na Gorzkie Żale, odprawiane w naszej Bazylice w każdą niedzielę Wielkiego Postu o godzinie 18.00.

Stanisław Kurdybacha.
(Obraz autorstwa Sebastiano Ricci “Modlitwa w Ogrójcu”)